Problem Davranış Nedir?

Çocukların yeni beceriler öğrenmesini eski becerileri kullanması engelleyen, bireyin ve ailesinin topluma katılmasını kısıtlayan ve çevrenin ya da kendisinin zarar görmesine neden olan davranışlardır.

ÖĞRENME VE SOSYALLEŞME FIRSATLARINDA ZORLUK YAŞARLAR

Otizmli öğrencilerle çalışırken hedefimizin çocuğun topluma kazandırılması için hedefimiz yeni beceriler çalışılırken aynı zamanda uygun olmayan davranışların da azaltılması ve ortadan kaldırılması olmalıdır.

Problem davranışın sonucunda neler oluyor?

➢Kendisinin ya da çevresinin güvenliğini tehlikeye atma,

➢Gün içinde yaptıkları işlerin aksaması,

➢Sosyal ortamlardan dışlanma,

➢Öğrenme ortamını olumsuz etkilemektedir.

Problem davranışlara ilişkin yanlış görüşler

• «Problem davranış çocuğun suçu. O nedenle ona kızarak bu davranışı düzeltmesini sağlayabilirim.»

• «Çocuğum otizmli olduğu için problem davranış sergiliyor. Ne yaparsam yapayım davranışında değişiklik meydana gelmeyecek.»

Problem davranışlara karşı tutumumuz nasıl olmalı?

Markete gittiğinde çocuğu ağlayan bir anneyi düşünelim. Çocuk neden ağlıyor olabilir?

➢Çocuk sevdiği çikolatayı istiyor olabilir.

➢ Çocuk market yerine başka bir yere gitmek istiyor olabilir.

➢Sesten rahatsız olmuş olabilir.

➢ Montunu çıkarmak istiyor olabilir.

➢ Tuvaleti gelmiş olabilir.

➢ Her markete girdiğinizde çocuğa telefon verilmiştir. Verilmesi için bu şekilde tepki veriyor olabilir.

Çocukta azalmasını istediğimiz tüm problem davranışları azaltmak için aynı anda çalışabilir miyiz? Hangi problem davranıştan başlamalıyız?

Problem Davranışlar Listesi

1. Kendini yere atma

2. Ağlama

3. Başkalarına vurma

4. Sürekli ayağa kalkma

KENDİNE YA DA BAŞKALARINA ZARAR VERME DAVRANIŞLARI İLK OLARAK SEÇİLMELİDİR.

Siz yemek yaparken yüksek sesle bağıran ve ayaklarını yere vuran çocuğunuzla yemeği bırakıp ilgilenmeye başladınız. Çocuk sizden tekrar ilgi beklediğinde nasıl davranış sergilemesini bekleriz?

Çocuğunuza siz iş yaparken oyalanması için bir süre telefon verdiniz. İşiniz bittikten sonra elinden alıp onun yapması gereken göreve yönlendirdiğinizde çocuğunuz ağladı. Susması için telefonu ona tekrar verdiniz. Çocuğunuzun tekrar telefonla oynamak istediğinde nasıl davranmasını beklerdiniz?

Çocuğunuz kendisine verdiğiniz bir görevi yerine getirmek istemediği için kendini yere attı. Siz de görevi yapmamasını söylediniz. Bir işi tekrar yapmak istemediğinde nasıl tepki vermesini beklersiniz?

Davranış hakkında bilgi toplayın

• Davranışa sebep olabilecek çevresel koşulları ve durumları gözle.

• Davranışın ardından ona sunulan bir durum ya da davranışlar var mı?

• Bazı problem davranışlar geçicidir. Müdahale etmeden önce bir süre gözlemlemek faydalı olabilir.

• Problem davranış her oluştuğunda kayıt tutma müdahaleye karar vermek için çok önemlidir.

Davranış;

➢Ne zaman

➢Ne sıklıkla

➢Ne yoğunlukta

➢Ne şiddette ortaya çıkıyor? Davranıştan sonra ne oluyor?

Müdahaleye Yönelik Stratejiler

⦁ Çevre düzenlemeye yönelik stratejiler

⦁ Beceri öğretimine yönelik stratejiler

⦁ Pekiştireçlere yönelik stratejiler

Otizmli çocukların bazı uyaranlara karşı hassasiyeti ya da takıntısı olabilmektedir. Bu uyaranların çevrede bulunması çocuğun problem davranış sergilemesine sebep olmaktadır.

➢Bu uyaranların çevreden uzaklaştırılması problem davranışın ortaya çıkmasını önlemek için yeterli olabilmektedir.

Beceri öğretimine yönelik stratejiler

➢Seçim yapmayı öğretmek,

➢Evet-Hayır kullanma becerilerini öğretmek,

➢İstek bildirme becerisini öğretmek,

➢Bekleme becerisini öğretmek.

Kimi zaman bizden beklenilen bir şeyi yapmak istemeyiz ve reddediriz. Ancak otizmli çocuklar uygun şekilde kabul etmemeyi bilmediklerinde toplumsal olarak uygun görülmeyen hatta problem sayılabilecek davranışlarla istekleri geri çevirmeye çalışırlar. Uygun şekilde ‘evet’ ya da ‘hayır’ kullanmayı öğrenen çocuklarda problem davranışların görülme ihtimali azalacaktır.

Otizmli çocuklar herhangi bir işle meşgul olamadıklarında ya da bir yetişkinin yönergeleri olmadığında uygun bir şekilde beklemekte sorun yaşayabilmektedirler. Uygun bir şekilde beklemeyi öğretmek çocukların problem davranış gösterme ihtimalini azaltacaktır.

Öğrenci bir şey istediğinde ya da gereksinim duyduğunda bunu size uygun şekilde bildirmekte zorluk yaşayabilir. İstediğini uygun şekilde ifade edemeyen çocuk ağlama, kendini yere atma, ortamdan uzaklaşma gibi problem sayılabilecek davranışlarla istediğini elde etmeye çalışır. İstediği şeyi uygun şekilde ifade edebilen çocuklarda problem davranışların görülme sıklığı azalacaktır.

Görmezden Gelme

Problem davranışın azalması ya da ortadan kalkması için problem davranış ortaya çıktığında ilginin yöneltilmemesidir. Etkili olması iki duruma bağlıdır:

1. İlgi, nesne ya da etkinlik elde etme amaçlı ortaya çıkan davranışlar.

2. TUTARLI olması gerekmektedir.

Görmezden gelme yöntemi kullanılırken ortaya çıkan problem davranışın sıklığı hemen azalmayabilir. Aksine problem davranışın sıklığı ve şiddeti başlangıçta artabilmektedir.

Bu durumda paniğe kapılmadan yöntemi uygulamaya devam etmelisiniz.

UNUTMAYIN;

Ağlama davranışına görmezden gelme uygularken çocuğun ağlaması arttığında «tamam gel» «neden ağlıyorsun» ya da «hiç ağlama sana bakmayacağım» gibi davranışlar görmezden gelme değildir. Davranışı azaltmanın aksine pekiştiren davranışlardır.

SONUÇ OLARAK;

➢Problem davranışa müdahale etmek ve sonuçlarını görmek için not tutmak son derece önemlidir. Davranışın süresini, sıklığını ve yoğunluğunu kaydetmelisiniz.

➢Tek bir yöntem değil birkaç yöntemi birlikte kullanın.

➢Problem davranışları azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak sistematik olmayı gerektirir.

➢Uygulanan yöntemin davranış üzerindeki etkisini hemen gözlemlemeyebilirsiniz.

➢Problem davranışı azaltma yöntemlerini birlikte planlayıp birlikte uygulamak tutarlılık için önem arz etmektedir.