Özgül öğrenme güçlüğü, bir çocuğun zekası normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekasına oranla düşük başarı göstermesi olarak tanımlanabilir.

Özgül öğrenme güçlüğü, dil gelişimi ve kullanımını,sözel ve yazılı ifade becerilerini, okuma ve yazma, matematik becerilerini etkileyen bir sorun olduğu için, okul başarısızlığı ve okula uyum sorunlarını beraberinde getirmektedir.

Zihinsel gelişim gerilikleri, görme-işitme problemleri, psikolojik sorunlar, kronik hastalıklar, aile içi sorunlar, motivasyon eksikliği, okul-öğretmen veya eğitim sistemine bağlı sıkıntılar özgül öğrenme güçlüğünün nedenleri arasında bulunmamaktadır.

Nedenlerinin kesin olarak tam bilinmemesiyle birlikte, yapılan araştırmalar, öğrenme güçlüğü ile ilişkili sorunların beyinin yapısal işlevlerinde yer alan bir karışıklık veya farklılıkla ilişkili olduğunu ve kalıtsal etmenlerin yer aldığını göstermektedir.

Öğrenme güçlüğü,doğuştan varolan gelişimsel bir sorun olmaktadır. Eğitim süreci içinde sonradan edinilmemektedir. Pek çok bozukluk gibi, öğrenme bozukluklarınında erken dönemde fark edilmesi, gerekli müdahalelerin ve eğitimlerin uygulanması önem taşımaktadır. Zihinsel gelişim geriliğine bağlı bir problem olmadığından dolayı, çocuklar okula başlayana dek öğrenme güçlüğü fark edilmeyebilmektedir. Bu nedenle okul öncesi dönemden itibaren bu çocuklarının özelliklerinin bilinmesi, belirtilerinin izlenmesi, öğrenme bozukluğu riski taşıyan çocukların fark edilmesi olanağı vermektedir.

Bu nedenle anne- babaların ve öğretmenlerin okul öncesi dönemde gözledikleri şu farklı özelliklere dikkat etmeleri uygun olacaktır.

Okul öncesi dönemde görülen erken belirtiler:

• Renk, sayı, önce-sonra, ön-arka gibi temel kavramların öğrenilmesinde zorluk çekilebilmektedirler.
• Benzerlik ve farklılık gibi kavramların gelişmesinde güçlükleri olmaktadır.
• Figür-zemin ayrımlaştırma zorlukları gözlemlenebilmektedir.
• Sınıflandırma, sıralama ve gruplandırma güçlükleri görülebilmektedir.
• Mekanda konum, sağ-sol gibi yönleri karıştırabilmektedirler.
• Dil gelişiminde gecikme, kelimeleri doğru telaffuz etmekte güçlükleri olabilmektedir.
• Sözcük dağarcığı yetersiz olmaktadır, doğru sözcükleri bulmakta ve kullanmakta zorluklar çekmektedirler.
• Harf ile ses ilişkisinde sorunları bulunmaktadır.
• Sözcük ya da heceleri söylerken çevirebilmekte, konuşurken harf atlamaları yapabilmektedirler. Düğme ilikleme, ayakkabı bağlama, makas kullanma gibi el-göz koordinasyonu gerektiren becerilerde zorlanmaktadırlar.
• Verilen şekilleri kopya etmekte güçlük yaşamaktadırlar. Dikkat ve konsantrayon sorunları varolmaktadır. Aşırı hareketlilik, bir işi tamamlayamama gibi sorunlar gözlemlenebilmektedir.
• İp atlama veya bisiklete binmek gibi koordinasyonu kurmayı gerektiren becerilerde zorlanmaktadırlar.
• Sözel yönergeleri karıştırdıkları için okul ve sınıf kurallarını anlamakta zorluk çekebilmektedirler.

İlköğretim dönemi içinde bulunan öğrenme güçlüğü olan çocukların temel özellikleri :

1. Okul başarıları genel olarak düşüktür.

Bazı derslerde veya alanlarda yaşıtlarıyla benzer bir performansa sahip olabilse de, pek çok dersteve alanda zorlanmaktadır.

2. Okuma becerileri zayıftır.

• Harflere ait sesleri kavramakta zorlanmakta, sık sık karıştırmaktadırlar. Harfin şekli ile sesi eşleştirememektedirler. ( b-d,b-p,m-n,b-m,6-9) gibi harfleri ve sayıları karıştırmaktadır.
• Kelimeleri hecelerine ayırmakta zorlamaktadırlar.
• Okurken heceleri ya da sözcükleri ters çevirmektedirler ( örn. : mavi- vami; çok-koç).
• Harf veya sözcük atlamaları, eklemeleri veye değiştirmeleri yapmaktadırlar.
• Okuduğu yeri tekrar bulmakta zorlanabilmektedirler.
• Okuduğu anlama ve anlatma sıkıntıları bulunmaktadır.
• Okumaları yavaş olmakta, akıcı okumakta zorlanmaktadırlar.

3. Yazma becerileri zayıftır.

• El yazıları bozuk ve okunması zordur.
• Yazarken harf veya hece atlamaları, eklemeleri, ters çevirmeleri veya değiştirmeleri yapmaktadırlar.
• Bazı sözcükleri veya harfleri ters yazmakta, karıştırmaktadırlar.
• Yazarken kelimeleri çok bitişik yazabilmekte veya heceler arasında boşluklar bırakarak yazabilmektedirler. ( örneğin; gi diyo rum). İmla ve noktalama hataları yapmaktadırlar.
• El tercihleri tam olarak gelişmediğinden sıkıntı yaşanmaktadır.
• Kendilerini yazılı olarak ifade etmekte, düzgün cümle kurmakta zorlanmaktadırlar.

4. Aritmetik beceriler

• Aritmetik sembolleri kavramakta zorlandıkları için toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemlerini kavramakta güçlük çekmektedirler.
• 4 işlem gerektiren hesaplamaları yapmakta zorlanmaktadırlar. Sayılar arasındaki büyüklük-küçüklük ilişkisini anlamakta zorlanmaktadırlar.
• Çarpım tablosunu ve saatleri öğrenmekte zorlanmaktadırlar.
• Problemlerde hangi işlemi yapmaları gerektiğini kavramakta, akıl yürütmekte güçlük çekmektedirler.

5. Ayları, günleri, mevsimleri, alfabenin harflerini kavramakta zorlanmaktadırlar.

6. Okuduğu veya dinlediği bir metni, öyküyü; olayların akış sırasına uygun olarak anlamakta ve anlatmakta güçlük çekmektedirler.

7.Sözlü ya da yazılı olarak duygularını, düşüncelerini sırasıyla ifade etmekte zorlanmaktadırlar.

8. Görsel, işitsel ve dokunsal algı güçlükleri bulunmaktadır.

9. Dikkat ve konsantrasyon sorunları vardır.

10. Aşırı hareketli olabilmektedirler.

11. Sözel olmayan mesajları algılama ve yorumlamadaki güçlüklerinden dolayı kişilerarası ve sosyal ilişkilerde sorunlar yaşayabilmektediler.

Öğrenme güçlüğü olan çocuk ve gençler bu özelliklerin tümünü birarada taşımayabilirler. Her biri farklı sayıda, farklı yoğunlukta bu belirtileri göstermektedirler.

Özgül öğrenme güçlüğünin şu tipleri bulunmaktadır:

- Okuma Bozukluğu (Disleksi) : Okuma becerilerinin daha ağırlıklı zayıf olduğu bir gruptur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar okuma bozukluğu için yüksek risk altındadır.

- Yazılı Anlatım Bozukluğu ( Disgrafi) : Yazma becerilerinin ağırlıklı olarak zayıf olduğu bir gruptur.

- Aritmetik Bozukluğu (Diskalkuli) : Sayısal kavramlar, hesaplama gibi aritmetik becerilerin daha ağırlıklı olarak zayıf olduğu bir gruptur.

- Sözel Olmayan Öğrenme Bozukluğu: 3 temel grupta alanda güçlük yaşanmaktadır.

Görsel-uzamsal becerileri ( görsel algı, el- göz koordinasyonu gerektiren becerilerde bozulmalar bulunmaktadır).

Motor beceriler ( ince-kaba motor beceriler, koordinasyon sorunları vardır).

Sosyal iletişim becerileri ( Sözel olmayan mesajları algılayamama, sosyal yargılamadaki güçlükleri içermektedir).

Özgül öğrenme güçlüğü bulunan çocuklar, özel eğitimle desteklenmediklerinde, kaçınılmaz olarak okul başarısızlığı ile yüzleşmektedirler.

Anne ve babalar endişelenerek çocuğu daha fazla çalışması ve çaba göstermesi yönünde uyarırken, ihtiyaç duydukları öğrenme stratejilerinden yoksun olduklarından dolayı başarıya ulaşmakta çok zorlanmaktadırlar. Motivasyonlarını kaybetmekte, başarısızlığı kendi hataları ve yetersizlikleri sonucu olarak görmeye başlamaktadırlar. Bazı çocuklar içinde bulundukları kısır döngü içerisinde kendilerini ifade etmek için daha hırçın veya saldırgan davranışlar sergilerken; diğerleri ise içe kapanmakta, depresif bir duydudurumuna sürüklenebilmektedirler. Benlik saygıları ve özgüvenleri ciddi derece hasar görmektedir.