UYKU BOZUKLUKLARI
Uyku bozuklukları tek başına ya da diğer ruhsal sorunlarla birlikte çocuk ve gençlerde sıkça rastlanmaktadır. Uyku bozukluğu anormal bir uyku paterni ya da uykunun bölünmesi olarak tanımlanmaktadır.
Uyku Terörü
Uyku terörü, sıklıkla rüya veya kabusla karışır. Özellikle ailelerin ayırması zor olur. Uyku terörü; çocuğun uyanmasıyla başlar. Oturan çocuk karşıya anlamsızca bakar, huzursuzdur, ağlayabilir ya da çığlık atabilir. Çocukta eş zamanlı olarak kalp çarpıntısı ve hızlı nefes alma eşlik eder. Çocuk bu anda hiçbir şekilde sakinleştirilemez. Süreç bittiğinde de genellikle geri uyur. Uyandırıldığında ya da sabah uyandığında ise gece olanları anımsamaz. Başlama yaşı çoğunlukla 4-12’dir.
Kabus görme
Kabuslar çocuğu uykusundan tamamen uyandıran korkutucu rüyalardır. Kabuslar gecenin ilerleyen saatlerinde, en derin rüyada ortaya çıkar. Çocuk uyandığında korkmuştur, hızlı nefes alıp verme görülür ya da ağlar. Her yaştaki çocuk kâbus görebilirse de en yaygın olarak 6 yaşın altındaki çocuklar kabus görür.
Çocuğunuz kâbus görürse size anlatması için cesaretlendirin, onun yanında olduğunuzu söyleyin ve ona güven verin. Çocuğunuz sakinleştiğinde tekrar uyumasını sağlamaya çalışın.
Uykuda Yürüme ve Sayıklama
Çocukluk çağında en sık rastlanan psikolojik kökenli uyku bozukluğudur. Uyurgezer bir çocuk yatakta oturabilir, yataktan kalkabilir ve yürüyebilir. Hatta bazıları giyinip oyuncakları ile oynayabilir. Çocuk tamamen uyuyordur, uyandırılması çok güçtür, dalgın bir ifadesi vardır fakat yolu üzerindeki eşyaları görebilir. Genellikle 10-15 saniye sürmekle birlikte nadiren 30 dakikalık nöbetler de olabilir. Uyanan çocuk olayı hatırlamaz. Bazen çocuk büyüdükçe iyileşme görülür. Çocuklarda uyurgezerlik epilepsiden (sara) mutlaka ayırt edilmelidir.
Çocuk yatağa dönebilir ve ne olduğunu hatırlamayabilir. Konuşulduğunda cevap vermeyebilir veya bir iki kelimelik cevaplar verebilir. Çocuğunuz uyurgezer ise düşmemesi için çocuğun yolu üzerindeki eşyaları kaldırmanız gerekir. Uyurken gezen çocuğa uyandırılmak yerine yatağına dönmesine yardımcı olmalısınız. Çocuğunuz olasılıkla yeniden uykuya dalar. Çocuğun yaralanmasını önlemek için kapısına bir bariyer koymanız yarar sağlayabilir.
Uykuda Konuşma
Bazı çocuklar uykusunda konuşabilir; yalnızca sesler çıkarabilir, basit kelimeler söyleyebilir veya anlamlı cümleler kurabilirler. Çocuğun uykusunda konuşması gece korkusu sırasında veya yalnız başına olabilir. Bazı durumlarda stres ve hastalık sırasında artabilir. Çocuğunuz uykusunda konuşuyor ise onu uyandırmamanız gerekir.
Ailelere Öneriler;
Ø Çocuğunuzun uykuya dalmasını ve tüm gece boyunca uyumasını kolaylaştırmak için düzenli bir uyku takvimi geliştirin. Çocuğun gündüz aşırı uyumadığına emin olun.
Ø Uygun olarak seçilen uyku saati konusunda kararlı olun.
Ø Çocuğunuz endişeli ve korkulu görünüyor ise onu rahatlatmaya çalışın. Uyku zamanında ona masal okuyun. Çocuğu sakinleştirin ve gece boyunca onun yakınında olacağınızı anlatın.
Ø Bir gece ışığını açık bırakın ya da sakinleştirici bir müziği hafif sesle çalacak şekilde açık bırakın.
Ø Gece çocuğunuz korkarak yanınıza geldiğinde onu yatağınıza alıp birlikte uyumak yerine odasına geri götürün. Korkusunu anlamaya çalışın ve güvende olduğunu, onun yanında olduğunuzu vurgulayın. Odasına birlikte gittikten sonra baş ucunda oturularak bir masal okunan ve gece lambası açık bırakılarak, iyi geceler dilenen çocuk, kendi yatağında uyuyacaktır. Gece uyanıp ailesinin yanına gittiğinde, 'korkulacak bir şey olmadığını, ailesinin orada olacağını' kararlı bir davranışla öğrenen ve geri götürülen çocuk, geceleri ebeveyn yatağına gitmekten vazgeçecektir.